مقررات اکتساب فدرال (FAR) و ارتباط آن با بدنۀ دانشی مدیریت قرارداد ®CMBOK

Aboozar Kordi
مدیریت قراردادها

مقررات اکتساب فدرال (FAR) و ارتباط آن با بدنۀ دانشی مدیریت قرارداد ®CMBOK یکی از مطالب مهم در زمینۀ مدیریت قرارداد است که در این یادداشت به آن می پردازیم.

در جلسۀ نخست کورس آموزشی بدنۀ دانشی مدیریت قرارداد (CMBOK®) مخاطب به صورت خلاصه، 13 فرآیند مدیریت قرارداد را یاد می گیرد. این 13 فرآیند، قلب تپندۀ شکل گیری یک قرارداد از صفر تا صد هستند که هم در استاندارد CMS™ و هم در CMBOK® به آن پرداخته می گردد.

نکته اول این است که چه ارتباطی بین CMS™ و CMBOK® وجود دارد. در جلسۀ نخست آموزش مدیریت قرارداد به مخاطبان عزیز می گوییم که CMS™ خلاصه شدۀ CMBOK® است و در آن مجموعه فرآیندهای اولیه را برای مدیریت قرارداد آموزش می دهد.

Contract Management Body of Knowledge® (CMBOK®) و Contract Management Standard™ (CMS™) هر دو چارچوب‌هایی هستند که توسط انجمن ملی مدیریت قرارداد (NCMA) برای هدایت عملکرد حرفه‌ای مدیریت قرارداد ایجاد شده‌اند. در حالی که آنها ارتباط نزدیکی دارند و اغلب با هم استفاده می شوند، اهداف مختلفی را دنبال می کنند:

هدف و دامنه

CMBOK® یا بدنۀ دانش مدیریت قرارداد، مجموعه ای گسترده از دانش است که دامنه کامل اصول، شیوه ها و فرآیندهای مدیریت قرارداد را پوشش می دهد. این یک منبع دقیق و جامع است که به منظور ارائه راهنمایی های عمیق در زمینه مدیریت قرارداد است. این حوزه‌های دانش، مهارت‌ها و شیوه‌های لازم برای مدیریت قرارداد مؤثر را تشریح می‌کند و به عنوان منبع اصلی برای متخصصانی که برای گواهینامه‌های NCMA تحصیل می‌کنند، مانند مدیر قرارداد حرفه‌ای خبره (CPCM®) خدمت می‌کند.

CMS™ یا استاندارد مدیریت قرارداد، یک چارچوب سطح بالا و مبتنی بر استاندارد است که شایستگی ها و فرآیندهای اصلی را برای مدیریت قرارداد ایجاد می کند. CMS™ استانداردی را برای بهترین شیوه ها در این زمینه فراهم می کند که به ایجاد ثبات در بین سازمان ها کمک می کند. این سازمان حول صلاحیت ها و فرآیندهای کلیدی در مدیریت قرارداد پیشاواگذاری، واگذاری و پساواگذاری قرارداد است.

رابطه و استفاده

ماهیت مکمل: CMS™ به عنوان یک استاندارد یا چارچوب سطح بالا عمل می کند، در حالی که CMBOK® دانش دقیق و برنامه های کاربردی را برای پشتیبانی از آن استانداردها ارائه می دهد. در اصل، CMS ™ تعریف می‌کند که یک مدیر قرارداد باید در چه مواردی صلاحیت داشته باشد، و CMBOK® چگونگی دستیابی و اعمال آن شایستگی‌ها را توضیح می‌دهد.

راهنمای توسعه حرفه ای و صدور گواهینامه: CMS ™ شایستگی های مورد نیاز برای نقش های مدیریت قرارداد خاص را تعریف می کند که برای توسعه برنامه های صدور گواهینامه NCMA مانند CCMA می باشد، اما CMBOK® به عنوان راهنمای مطالعه و مرجع برای گواهینامه CPCM® عمل می کند.

ساختار و تمرکز محتوا

CMBOK® حول محورهای عملکردی (به عنوان مثال، محیط قرارداد، پیشاواگذاری، واگذاری و پساواگذاری و یا دیگر حوزه های تخصصی) با تمرکز بر اطلاعات عمیق، ابزارها، تکنیک ها و منابع در سراسر عملکرد مدیریت قرارداد، ساختار یافته است.

CMS™ به عنوان یک استاندارد با شایستگی های سازماندهی شده بر اساس مراحل چرخه عمر قرارداد (پیشاواگذاری، واگذاری و پساواگذاری) ساختار یافته است. مختصر است و مشخص می‌کند که چه شایستگی‌هایی ضروری هستند، بدون توضیح گسترده در مورد نحوه اعمال هر شایستگی.

پس این کتابچۀ خلاصه شدۀ فرآیندهای قراردادی را که جدا از CMBOK® است، CMS™ می خوانیم.

در واقع هر گاه CMS™ تغییر کند به تبع آن نیز CMBOK® تغییر خواهد کرد. چون دومی، شکل گسترده یافته و متوسع شدۀ اولی است

کاربرد در عمل

CMS™ به عنوان دستورالعملی برای سازمان ها برای ایجاد چارچوب مدیریت قرارداد و ارزیابی شایستگی ها در سطح بالا استفاده می شود.

CMBOK® به عنوان یک مرجع و ابزار آموزشی روزانه استفاده می‌شود، که به متخصصان این امکان را می‌دهد تا مهارت‌های خاصی را توسعه دهند و تخصص خود را در زمینه‌های خاص مدیریت قرارداد عمیق‌تر کنند.

خلاصه

به طور خلاصه، CMS™ یک چارچوب شایستگی (“چه”) ارائه می کند، در حالی که CMBOK® پایگاه دانش عملی را برای پشتیبانی و اجرای این شایستگی ها ارائه می دهد (“چگونه”). آنها با هم یک سیستم یکپارچه برای تعالی مدیریت قرارداد ایجاد می کنند و استانداردها را با راهنمایی های عملی برای رشد حرفه ای و صدور گواهینامه هماهنگ می کنند.

اما این CMS™ که جزوۀ فرآیندی مدیریت قرارداد است، چگونه شکل گرفته است؟

برای شکل دادن به CMS™، سراغ مقررات اکتساب فدرال (FAR) رفته اند و سعی کرده اند قوانین و مقررات قراردادی بین دولت فدرال و پیمانکاران را به زبان فرآیند دربیاورند.

مثلا شما فرض کنید در ایران، شرایط عمومی و یا خصوصی پیمان به صورت فرآیند تبدیل شود !

البته باید دقت شود که متن FAR، چنین امکانی فراهم می کند که بتوان آن را به زبان فرآیند برگرداند، از سوی دیگر، پر آشکاره است که نظام قانون گذاری در ایران، بدواً و غالباً راهی به فرآیند ندارد و به طریق اول (a fortiori)، کُمیت قرارداد نیز خواهد لنگید.

برای ارتباط بهتر به یک ماتریس می توانیم مراجعه نماییم که در آن به عنوان ابزاری ساختاریافته برای ترسیم شایستگی های ذکر شده در استاندارد مدیریت قرارداد، نسخه سوم (CMS™)، با بخش های خاص مقررات فدرال اکتساب (FAR) عمل می کند. هدف از این ماتریس، همسو کردن زمینه‌های مهارت‌ها و دانش تعریف‌شده توسط انجمن ملی مدیریت قرارداد (NCMA) با بخش‌های مربوطه FAR است و به متخصصان کمک می‌کند تا درک کنند که چگونه این شایستگی‌ها را در چارچوب نظارتی تدارکات فدرال به کار گیرند.

در اینجا یک نمای کلی از نحوه سازماندهی و استفاده از چنین ماتریسی آورده شده است:

ردیف های شایستگی در CMS™

استاندارد مدیریت قرارداد CMS™، شایستگی ها را در چندین دسته اصلی، مانند:

شایستگی های پیشاواگذاری (تحقیق بازار، برنامه ریزی تدارکات، توسعه درخواست)
شایستگی های واگذاری (مذاکرات، اعطای قرارداد)
شایستگی های پساواگذاری (اداره قرارداد، مدیریت عملکرد، انطباق)
اصول راهنمای هفت گانۀ قراردادی

بخش های FAR

هر صلاحیت به بخش های مربوطه FAR نگاشت می شود که راهنمایی در مورد قوانین و رویه های اجرای آن شایستگی در قراردادهای فدرال ارائه می دهد. FAR دارای 52 بخش است.

برخی از بخش های کلیدی FAR عبارتند از:

بخش 1 – سیستم مقررات فدرال اکتساب

بخش 12 – تملک اقلام تجاری

بخش 15 – قرارداد از طریق مذاکره

بخش 16 – انواع قراردادها

بخش 19 – برنامه های کسب و کار کوچک

بخش 42 – خدمات اداری و حسابرسی قرارداد

بخش 52 – مفاد درخواست و بندهای قرارداد

قالب و ساختار ماتریس

ماتریس به صورت زیر سازماندهی می شود:

ردیف ها نشان دهنده شایستگی های CMS™ هستند که احتمالاً بر اساس مراحل اصلی (پیشاواگذاری، واگذاری، پساواگذاری) تقسیم می شوند.
ستون‌ها بخش‌های FAR را نشان می‌دهند که هر سلول نشان‌دهنده یک تطابق یا درجه ارتباط است.

چگونه از ماتریس استفاده می شود؟

آموزش و توسعه: این ماتریس به مدیران قرارداد کمک می کند تا بر روی بخش های FAR مربوط به شایستگی های خاص CMS™ برای اهداف آموزشی تمرکز کنند.
ابزار مرجع: به عنوان یک مرجع سریع، به متخصصان اجازه می‌دهد تا مقررات FAR را که بر وظایف مدیریت قرارداد خاص حاکم است، شناسایی کنند.
صدور گواهینامه و توسعه شایستگی: از متخصصان در پیگیری گواهینامه ها (مانند مدیر قراردادهای فدرال خبره یا )CFCM با شناسایی مقررات اصلی مرتبط با حوزه های شایستگی پشتیبانی می کند.

این ماتریس با ارجاع متقابل منبع ارزشمندی برای متخصصان کسب و کار فدرال است که استانداردهای فعالیت حرفه ای (CMS™) را با الزامات قانونی خاصی که باید دنبال کنند، مرتبط می کند.

در 4 شکل پیوست، شما می توانید 4 بخش CMS™ را که با بخش های 52 گانۀ FAR در ارتباط هستند، مشاهده نمایید.

شایستگی های خاص CMS™ و ارتباط آن با FAR - بخش 1